Czerniak zalicza się do tych nowotworów, które można z łatwością rozpoznać samodzielnie. Nowotwór ten rozwija się w obrębie znamion barwnikowych. Istnieje wiele zaleceń profilaktycznych, które ograniczają ryzyko zachorowania, jednak liczba chorych z roku na rok wzrasta.
Czerniak może pojawić się u osób obciążonych genetycznie. Równie niebezpieczne są liczne znamiona barwnikowe. Wielu lekarzy zaleca, żeby uważnie obserwować każdą zmianę, ponieważ czynność ta umożliwia wykrycie jakichkolwiek nieprawidłowości.
Na czerniaka narażone są również te osoby, które zbyt często korzystają z kąpieli słonecznych bądź przebywają w solarium. Najbardziej niebezpieczny jest brak stosowania jakichkolwiek kremów z filtrami. Wówczas wzrasta ryzyko oparzeń.
Większość nowotworów atakuje skórę, jednak czerniak może znajdować się również w mniej typowych miejscach. Przykładem może być np. gałka oczna.
Wczesne wykrycie wszelkich patologii w wyglądzie znamion umożliwia szybkie wdrożenie leczenia. W szczególności zaniepokoić powinny krwawienia czy zmiana kształtu pieprzyków. Każda osoba posiadająca znamiona powinna zgłaszać się na badanie dermatoskopowe.
Wówczas wszystkie pieprzyki oglądane są w dużym powiększeniu, dzięki czemu istnieje możliwość rozpoznania początków choroby. W przypadku podejrzanych znamion lekarz może zdecydować o ich usunięciu. Wówczas fragment chorej tkanki poddaje się badaniu histopatologicznemu.
Niekiedy dodatkowo usuwa się okoliczny węzeł chłonny.